FRANSA 4X100m. BAYRAK TAKIMININ
HAZIRLIKLARINDA KULLANILAN TEKNİK
TEMELLER
MARCO VIKRON Çeviri:Tanju BAĞIRGAN
Bu yazı Track
and Journal dergisinin 1981,4 sayısından çevrilmiştir.
4X100 Metre bayrak çalışmalarının temel amacı:
1)Bayrağı kurallar doğrultusunda varış noktasına ulaştırmak .
2)Bayrak değişiminin olası en yüksek hızda gerçekleşmesini sağlamak.
Bu hız her koşucunun kişisel değerine bağlıdır. Atletin bayrağı alıcı
ya da verici olma durumuna göre de değişir.Alıcının 0-30 metreler arasındaki
ivmesine bağlıdır. Vericinin ise , 100-130 metreler arasındaki maksimum hızını
koruma kapasitesi ve yeteneğine bağlıdır.
Bu değerlendirmelerden en iyi
sonucunun iki düzeyde yapılacak önlemlerle elde edileceği çıkarılabilir.
1.Bireysel düzeydeki önlemler
-Bayrak almadaki
kişisel teknikleri geliştirme ve böylece bayrak değişiminin denemeden denemeye
olası en düzenli hale gelmesini sağlama.
-Koşu tekniği ve dayanıklılık yetisi
geliştirme yoluyla maksimum hızın 130m. ve daha ötelerine kadar korunabilmesini
sağlama.
2.Takım düzeyindeki önlemler
-Yarışmalarda ve antrenmanlarda bayrak değişimi geliştirmek.
Çıkış:
Benimsenen çıkış durumu
ayakta çıkış biçimidir.Alıcı , kulvarın sağ ya da sol yanında ayakta yer alır;
omuzlar , kulvarın eksenine doğru yönelmiştir. Öndeki ayak kulvara paraleldir
ve yere tam olarak basar , arkadaki ayak ise atlete bağlı olarak az yada çok
yan taraftadır.Bu kalçanın kulvarın eksenine doğru açılmasından faydalanmak
içindir.
Atlet, vericinin yaklaşma hızını
kestirebilmek için bayrağı alıncaya kadar arkasına bakar . Vericinin yaklaşması
sırasında (60-70 m ) alıcı dizlerini bükerek göğsünü yere doğru eğer ve
kollarını bacaklarıyla birlikte iyi bir uyum sağlayacak biçimde yerleştirir.
Harekete geçme kararları birçok
etmene dayalı olarak verilir.
1)Vericinin yaklaşma hızının
görsel değerlendirmesi
2)Büyük erkekler için 6.80-850
metreler arasına yerleştirilmiş bir işaret uygun bir uzaklıktır.
Son üç yılda edinilen deneyimlere
göre işaret tek başına en iyi değişimi sağlayabilmek için yeterli değildir.
Aslında , M.Garrot da 20 yıl önce aynı şeyi belirtmiştir.
Çıkış kararını alır almaz, alıcı öndeki bacağının yönünü hızla yarış
doğrultusunda çevirir, öne doğru eğilir ve kıllarını enerjik bir şekilde
sallar.
ÇALIŞMA ÖNERİSİ 1 : Yeri işaretlerle doldurulup, alıcının çıkış
kararını sadece vericinin yaklaşma hızına göre vermesi sağlanabilir.Bu yöntem,
erkek ve bayan minikler ve gençler
Fransa rekorlarını elinde tutan birçok kulüp takımları tarafından
kullanılmaktadır.
Bu takımların çalışmalarında
bayrağın erken değişimi (14-18 metrede) görülmüştür. Eğer bu erken değişim
bayrağın yavaşlamasına neden olmasına karşın , alıcı kendini ivmelenir bulur ve
bu da teknik ve psikolojik olarak önemli bir etmendir.Alıcının ve vericinin
hızları farkları olduğunda bunun etkili bir yöntem olduğunu düşünülmektedir.
Ek olarak, alıcının vericinin
yaklaşma hızını görsel değerlendirmesi şu durumlarda zorunludur:
1)Vericinin bacağında koşu hızını
yavaşlatıcı bir sakatlanma olması
2)Düzensiz iklim koşullarının
olması (güçlü, düzensiz rüzgar gibi)
3)4x200 m bayrak değişimi
çalışmalarında
Bayrak değişimi:Alıcı ve verici kulvarda birbirine paralel iki
yolda hareket eder. Verici alıcının 2-3 metre arkasındayken ve alıcının eli
arkasındayken , verici bayrak değişimi sürecini sesli bir işaret vererek
başlatır.Alıcı sinyali alır almaz, bayrağı almak için elini yerleştirmeden önce
kolunu tam olarak çevirir.Alıcının elini yerleştirmesi şu şekilde olur:
1 el açık, baş parmak dışarı doğru
gergin , avuç içi arkaya doğru (el yere dik), dirsek hafifçe yukarı gösterir
durumda. Alıcının ile bu duruma geldiği zaman verici aktarım işini bayrağı dik
bir şekilde vererek tamamlar.Bu hareket hızlı ve kesin olmalı, aceleci
olmamalıdır.
ÇALIŞMA ÖNERİSİ 2: En iyi Fransız erkek atletleriyle bayrak yarışı
koşularında 9,11,13 ve 15 adımda alınan mesafeleri ölçtük. Fotoseller ile 15-20
metreler arasındaki, 20-25 metreler
arasındaki, 25-30 metreler arasındaki ölçülen zamanların farkı atletlere göre 5
ila 10/100 arasında değişmektedir. 20-25 metreler ile 25-30 metreler arasında ölçülen zaman farkı ise 2 ila 5/100
arasında değişmektedir.
Bu gözlemler adım gözlemleriyle
birleştirilince en iyi bayrak değişiminin 19-24 metreler arasında ve bayrak
değişimi başlangıcının 11. veya 13. adımlar olduğu sonucu ortaya
çıkmıştır.Değişim uzunluğu doğrudan doğruya alıcının ivmelenme niteliğine ve
vericinin 100-130 metreler arasında maksimum hızını koruyabilme özelliğine
bağlıdır.
İyi bir bayrak değişimi sağlamak için belirli
sayıdaki etmenleri göz önüne aldık:
1.Bayrak değişim uzunluğu
2.Bayrak değişimindeki adımların sayısı
3.50m.den sonra bayrağın aldığı getirilen zamanı
4.Alıcının işaretleri görsel değerlendirmesinin niteliği
5.Vericinin el pozisyonu
6.Alıcının çıkış tekniği
7.Verici tarafından verilen sesli uyarının niteliği
8.Vericinin elinin değişim sırasındaki pozisyonu
9.Değişim süreci başladıktan sonra vericinin koşu tekniği
Bu etmenler, değerlendirmek için fotoseller ve video kayıtları
kullandık. Bu gözlemleri bu gelişmiş araçlar olmadan da sürdürmek olasıdır
fakat bunlar istenilen düzeyde zaman ölçümü verimi yaratmaz.
MOSKOVA OLİMPİK OYUNLARINA
FRANSIZ 4X100 M.
BAYRAK TAKIMININ HAZIRLIKLARI
1.Aralık 1979’da seçim 8 aletli bir grup seçilmiştir.Bu grubun
seçilmesinde kullanılan ölçütler:
-Atletlerin 100 m ve 200 m. lerdeki kişisel değerleri bize bitiriş
kalitelerinin yanında ivmelenme niteliklerini de gösterir. 200 m deki verimleri
bize viraj niteliğinde gösterir. (Buna karşın ağırlık 100 m. deki bireysel
değerlerdir.)
-Bayrak yarışlarındaki davranışları ve önceki yıldaki bayrak
yarışlarına ilişkin gözlemleri. Yarışmalarda ve çalışmalarda alıcı olarak ve
verici olarak nitelikleri.
-Takım içinde ya da bireysel olarak atletin gelişme sınırları.
-Grubu bir arada tutma yeteneği ve takımın başarısındaki
motivasyonu.
2.4x100 m bayrak takımı çalışmalarının düzenlenmesi
Bu hazırlıklar bir dizi kamp ve uluslar arası yarışmaları içerir.
Yarışmalar:
Son Jıué
12/4/80 39.65
Walnut 19/4/80 39.45
Fort De france
26/4/80
39.82 82/100
1 Mayıs – 10 Haziran tarihleri arasında atletler kişisel eğitime
alındılar.
Vorsavic
13/6/80 39.44
Thonan
20/6/80 39.42
Paris
17/7/80
38.91 91.100
Kamplar
For Roma (5-23 Ocak 1980) (Son hazırlıkları gözde geçirmeyle birlikte
yükseklik uyumu)
California (23 Mart – 4 Nisan 1980 ) (Çalışmalarda ve yarışlarda takım
olarak çalışma)
Foort Rumeu (30 Haziran -12 Temmuz 1980)(Son kamp) Bu kamplar arasında
Paris’te 2-3 günde bir toplantılar yer aldı.Bu kampların ve toplantıların amacı
tekniğe göre bir grup dinamizmi ve güven havası yaratmadır.
3)Bayrak takımının çalışmaları iki biçimde gerçekleşmiştir.
-Bireysel hazırlık için , alıcı için özel çalışmalar(çıkış pozisyonunun
düzenlenmesi , görsel uyarılara tepkisi vb.) Bu çalışmalar 1 Ocak’tan sonra her
atlet tarafından haftada bir her pozisyonun 4-5 kere tekrarlanmasıyla
sürdürülmüştür.
-Grup hazırlığı için , yavaş hızda bayrak değişimi , maksimumun biraz
altında bir hızda bayrak değişimi (uyum
, sesli işaretler, bayrak değişimi, bayrak değiştirenlerin yaklaşma koşulları
çalışılır.)
-Maksimum hızda bayrak değişimi, 1/1/80’e kadar yerlere işaret koymadan
çalışma 1/40/80 ‘den itibaren işaretli çalışma ve ayrıca işaretsiz çalışmanın
sürdürülmesi .
Gözlenenler
Olimpik bayrak takımını oluşturan atletler çalışmalarda maksimum hızda
40-45 arası bayrak değişimi, yarışmalarda ise 3-6 arası bayrak değişimi
gerçekleştirmişlerdir.
Düşüncelerimize
göre, atletlerin büyük istemlerine rağmen, bu atletlerin güvenilir bayrak
değişimi kazanmalarına yeterli olmamıştır. İstenen bayrak değişimi sayısı en az
100 görünmektedir.
BAYRAK YARIŞI GRUPLARINDAN
İKİSİNE ÖRNEK
Bu iki çalışma gruplarının sonuçları ışığında bireysel zamanları bayrak
değiştirme zamanlarıyla ve bir grubun bayrak değiştirme zamanlarını diğer
grubunkilerle karşılaştırmak ve atletlerin iyi bayrak değiştirebilmesi
için düzenli bir hızla gitmelerinin
önemini görmek ilginçtir.
Seçmeler Bayrak Final Bayrak
değiştirme
uzak.
değiş.uzak
1.değiştirme 6.90 18m 7.50 21m
2.değiştirme 9.20 16m 7.50 18 m
3.değiştirme 7.20
14m
7.80 28m
Sonuç olarak, 4x100m. bayrak yarışının bir ana yarış olarak değil de 100 ve 200 metrelerin
ek bir yarış olduğunun kabul edildiğini
düşünüyoruz. Bayrak yarışlarının daha önemli olmasını istersek milli
takımların daha fazla yarışa katılması gerekir. Böylece atletler bu olaya daha
ciddi bir şekilde hazırlanabilir ve verimlerini 37-37.50’a ulaşacak şekilde
yükseltebilirler.